Početna | Istorija | Vlastela | Život | Rukopisi | Galerija | Download | Linkovi | Mapa sajta | E-pošta | O sajtu | FAQ
     
 

Poglavlja

    Prva država
    Uspon kraljevstva
    Stvaranje carstva
    Propast
 
 

 

   
 

 

   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
 

Partnerski sajt

Otkrijte svoje korene
 

Partnerski sajt

Sveže vesti i pogledi

 

  Istorija (II)
(Sva četiri poglavlja možete preuzeti iz dela Download kao jedan dokument)

II Uspon Kraljevstva (1199-1321)

U momentu Stefanovog konačnog ustoličenja na čelu srpske države, počelo je jedno novo razdoblje ne samo u srpskoj istoriji, nego i u istoriji čitavog Balkanskog poluostrva. Rušenje Vizantijskog carstva pod naletima krstaša (četvrti krstaški rat) i nastanak više novih država na tlu stare imperije promenio je odnos snaga na jugoistoku Evrope. Ceo Balkan podelio se na dva sveta. Sjedne strane stajale su one države koje su pripadale vizantijskom duhu (Srbija, Bugarska i dr.). S druge strane nalazile su se nove države latinskih krstaša ili male grčke države. Otuda je i proistekla prozapadna politika Stefanova. Najvažniji korak u ovom svom opredeljenju Stefan je učinio kada se 1207. ili 1208. oženio po drugi put i to venecijanskom princezom Anom Dandolo.

Njegova prva žena bila je vizantijska princeza Evdokija. Oba braka sklopljena su iz političkih pobuda. Ovaj drugi jasno pokazuje kojim putem je Stefan bio nameran da krene.

Prvi Stefanov pokušaj da od rimskog pape Inoćentija III dobije kraljevski venac nije uspeo. Ali, njegova upornost se isplatila 1217. godine. Sava je te godine poslao u Rim svog učenika Metodija koji od pape Honorija III dobija blagoslov za krunisanje. Na saboru u manastiru Žiči, Sava je krunisao svoga brata Stefana krunom donetom iz Rima. Te 1217. Stefan je postao prvi srpski kralj, i zato Prvovenčani, a Srbija prvi put kraljevina.

Događaj koji je imao još presudniji značaj od ustoličenja Srbije kao kraljevine, bilo je stvaranje srpske autokefalne (samostalne) pravoslavne crkve. Ključnu ulogu u ovoj možda najdalekosežnijoj odluci u srpskoj istoriji imao je Sava Nemanjić. Godine 1219. Sava odlazi u Nikeju. Od tamošnjeg cara Teodora I Laskarisa i patrijarha Manojla Sarantena Haritopula uspeva da izdejstvuje akt o samostalnosti srpske crkve. To je značilo da srpski arhijereji stiču pravo da potpuno sami biraju svog arhiepiskopa. Prvi srpski arhiepiskop postao je Sava u proleće 1219. godine. Odmah posle toga, Sava je započeo veliki posao učvršćivanja unutrašnje i spoljašnje organizacije srpske crkve. On je bio taj koji je udario temelje srpskog pravoslavlja i u duhovnom i u organizacionom smislu. Onog pravoslavlja koje poznajemo i prihvatamo i u današnje vreme.

Posle smrti prvog srpskog kralja, Stefana Prvovenčanog 1228. na srpski presto je došao njegov stariji sin Radoslav, po izričitoj očevoj volji. Njegova kratka vladavina (1228-1233) bila je ispunjena unutrašnjim nesporazumima i borbama. Radoslav je bio oženjen kćeri Jovana I Anđela, epirskog vladara. Verovatno je neočekivani preokret u spoljnjoj politici Srbije pod novim kraljem, sa Zapada na Istok, uzdrmao stabilnost nekadašnje Stefanove države.

Srpska vlastela nikako nije mogla da prihvati vizantijsku politiku kralja Radoslava. Nezadovoljstvo srpskih feudalnih gospodara završilo se tako što je Radoslav zbačen sa prestola. Na njegovo mesto došao je Stefanov mlađi sin Vladislav. Radoslav se docnije zamonašio, a Sava ga je sahranio u manastiru Studenici.

I ponovo je promena na srpskom tronu promenila srpsku spoljnu politiku. Vladislav je tražio i našao oslonac u Bugarskoj. Oženio se bugarskom princezom Beloslavom, kćeri Jovana II Asena. Ubrzo je i Sava otišao sa mesta srpskog arhiepiskopa. Na saboru u Žiči on se povukao ostavljajući svoje mesto učeniku Arseniju. Sava je napustio Srbiju i ponovo krenuo na Istok. Obišao je Palestinu, Aleksandriju i Nikeju. Umro je u Trnovu 14. januara 1236. godine. Uz velike muke i protivljenja svog tasta, Vladislav je uspeo da Savine mošti vrati u Srbiju i sahrani ga u kraljevskom manastiru Mileševi iduće, 1237. godine.

Vladavina kralja Vladislava trajala je tačno deset godina. Oslonjen na Bugarsku, Vladislav je trajao koliko i njegov glavni saveznik. Sa prodorom Mongola u Ugarsku i Srbiju, njegova vlast je počela da posrće. Još jedanput je srpska vlastela odredila sudbinu prestola. Ustala je protiv Vladislava, uspela da ga zbaci i da dovede na vlast trećeg sina Stefana Prvovenčanog, Uroša I. Sve se to odigralo 1243. godine. Uroš je na čelu srpske kraljevine ostao više od trideset godina. Za sve to vreme gledao je kako se prilike na Balkanskom poluostrvu iz osnova menjaju. Vizantija je obnovljena 1261, a Ugarska je naglo počela da izrasta u silu prvog reda. Srbija, mada pritisnuta i sa severa i sa juga, bila je dovoljno velika država da neposredne opasnosti nije bilo. Uroš I je vodio politiku koliko na prvi pogled pomirljivu prema susedima toliko i smišljenu.

U prvom periodu svoje vladavine obezbedio je granice srpske države. Naročito su značajni njegovi odnosi sa Dubrovnikom. Nekoliko puta su se pogoršavali i ponovo uspostavljali. U dva maha Uroš je i napadao grad i na taj način primoravao Dubrovčane na poštovanje drevnih obaveza prema srpskom vladaru. Uroš je bio dovoljno umešan da su ga smatrali prijateljem Nikejskog carstva, mada sam nikejski car nikada nije bio sasvim uveren u Uroševe prave namere.

Sredinom trinaestog veka Srbiji je najveća opasnost pretila od Bugarske. Ali, ni ta opasnost nije izrasla u otvoreni sukob. Pritisak je dolazio i sa severa i sa jugozapada, ali je posle smrti bugarskog cara Mihaila Asena, polako jenjavao.

Ali, Uroš nije na svim stranama bio tako uspešan. NJegov najveći promašaj bio je napad na Mačvu 1267-1268, kada ga je mačvanski gospodar uz pomoć ugarskog kralja Bele IV porazio i zarobio. Srpski kralj se morao otkupiti da bi se vratio u svoju kraljevinu. Kao znak pomirenja posle ovog neuspeha, Urošev sin Dragutin oženio se ugarskom princezom Katalinom, verovatno oko 1270. godine.

Uroš je ponovo zaratio sa Dubrovnikom 1275. Iako je pobedio Dubrovčane, na insistiranje venecijanskog dužda mir je ponovo uspostavljen. Uroša je zbacio sa prestola njegov sin Dragutin duboko nezadovoljan očevim nepoverenjem. Dragutin je uporno zahtevao vlast u jednoj srpskoj oblasti. Budući da mu otac nikako nije izlazio u susret Dragutin je zaratio sa ocen i pobedio ga. Uz majčin oprost, postao je srpski kralj 1276. godine. Poraženi otac se zamonašio i umro već naredne godine. Dragutin nije dugo ostao na vlasti. Pao je nesrećno sa konja na Jelači 1282. Ostao je obogaljen. Razočaran i fizički i moralno ubrzo je odstupio sa prestola u korist svog mlađeg brata Milutina. Promena na srpskom tronu odigrala se na saboru u Deževu.

Najduža vladavina jednog vladara u srpskoj istoriji srednjeg veka bila je upravo Milutinova. On je proveo na tronu bezmalo četrdeset godina (1282-1321).

Na samom početku, Milutin je došao u sukob sa bratom Dragutinom. I taj sukob trajao je do kraja trinaestog stoleća i preneo se u novi, četrnaesti vek. Nije pouzdano utvrđen tačan datum pomirenja između braće, ali se zna da su 1313. delovali zajedno. Ne zadugo posle pomirenja, Dragutin je umro ostavljajući svoje oblasti sinu Vladislavu. Milutin je to iskoristio, napao sinovca, pobedio ga, bacio u zatočeništvo i zauzeo Rudnik, rudarsko naselje Lipnik, grad Mačvu i verovatno Beograd. To je dovelo do pogoršanja odnosa između Milutina i ugarskog kralja Karla Roberta. Prvo je ugarska vojska prodrla u Srbiju 1319. zauzimajući sve bivše Dragutinove posede i prodirući dolinom Kolubare. Ali, ugarski uspesi bili su kratkog daha. U protivudaru Milutin je povratio deo zauzetih zemalja. Tako je u proleće 1320. Karlo Robert ipak uspeo da sačuva Mačvu pod svojom upravom.

I Milutin je imao muka sa Dubrovnikom. Ratovao je sa Dubrovčanima 1317, ali se ne zna pod kojim uslovima je zaključeno primirje. Jedino je sigurno da je Milutin ostao dužan oko 4.000 perpera dubrovačkim trgovcima i da je izmirenje toga duga razvlačio sve do 1318. kada su Dubrovčani dobili dozvolu da slobodno trguju u Srbiji.

Srpski kralj morao je da odoli i naletima albanskih velikaša koji su, kao katolici, poslušali rimskog papu u zapovesti da zbace Milutina 1319. godine. Na žalost ishod ove akcije ostao je nepoznat, ali je malo verovatno da je imala velikog uspeha. Još jednom je Milutin uspeo da se sačuva, ovoga puta uz pomoć epirskog despota Tome.

Ono što je najvrednije iz dugogodinje vlasti kralja Milutina svakako su mnoge zadužbine i crkve koje je srpski vladar sagradio. Nijedna krunisana glava porodice Nemanjića nije toliko uradila da za sobom ostavi graditeljski i umetnički trag kao Milutin.

S druge strane, srpska država koju je za sobom Milutin ostavio posle četrdeset godina na prestolu nije imala onaj unutrašnji sjaj i trajnost građevina njegovog doba. Istinski uspon srpske države Nemanjića doćiće tek sredinom četrnaestog veka.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Brzi linkovi

 
  Štampanje strane  
  Pitanja/Predlozi?  
   
     
     
     
 

Besplatni bilten

 
 


Kliknite ovde

 
   
     
     
 
 Početna | Istorija | Vlastela | Život | Rukopisi | Galerija | Download | Linkovi | Mapa sajta | E-pošta | O sajtu | FAQ